اصول اخلاق حرفه ای

اخلاق حرفه ای یک چالش و خاستگاه مهم در زمینه روانشناسی و مشاوره می باشد که رعایت آن برای هر فرد شاغل در این حوز تخصصی الزامی است.

اصول اخلاقی تدوین شده توسط انجمن روانشناسی امریکا (APA) راهنمایی‌هایی را برای متخصصانی که در حوزه روانشناسی و مشاوره فعال هستند فراهم می‌کند تا در مواجهه با معضلات اخلاقی یا روانشناختی، باید ها و نبایدهای حوزه کاری خود را درک کنند. برخی ازآن‌ها، اصول یا ارزش‌هایی هستند که روانشناسان باید عمیقا از آنها حمایت کنند. در موارد دیگر، انجمن روانشناسی امریکا (APA) استانداردهایی را تعریف می‌کند که انتظار می رود توسط همکاران روانشناس و مشاور رعایت شود. برای اولین بار مرامنامه اصول اخلاقی  توسط انجمن روان شناسی امریکا (APA) در سال 1953 منتشر شد و از آن زمان تاکنون در حال تغییر و به روز رسانی است.

نسخه فعلی اصول اخلاقی، در سال 2002 تهیه و بعداً در سال 2010 و  2016  اصلاح و مورد تجدید نظر قرار گرفت. کدهای اخلاقی APA از اصول مهم و معیارهای اخلاقی تشکیل شده است. این اصول به عنوان راهنما برای الهام بخشی به روانشناسان و مشاوران در کار خود، چه در بهداشت روان، چه در تحقیقات و چه در تجارت، راهگشا است. منشور اصول اخلاقی در واقع همه فعالیت‌های مربوط به کار و فعالیت‌های حرفه‌ای از جمله تحقیق، تدریس، مشاوره، روان درمانی و مشاوره را شامل می شود.  

انجمن روان شناسی امریکا اصول اخلاقی را در 5 اصل مهم مطرح می کند و پیشنهاد می کند که روانشناسان ومشاوران استفاده از این اصول را جدی بگیرند.

پنح اصل مهم اخلاقی انجمن روانشناسی امریکا عبارتند از؛

اصل یک: نیکی و عدم سوء رفتار

اولین اصل اخلاقی که APA بیان می‌کند این است که روانشناسان باید در جهت حمایت از حقوق و رفاه کسانی که با آنها رابطه حرفه‌ای دارند تلاش کنند. و این اصل هم شامل مراجعین در کار بالینی و هم شامل شرکت کنندگان در پژوهش وهم شامل حیوانات آزمایشگاهی است.

اصل دو: وفاداری و مسئولیت پذیری

 APA بیان می‌کند که روانشناسان وظیفه اخلاقی دارند تا اطمینان حاصل کنند که سایر افراد در حرفه خود نیز از معیارهای اخلاقی بالا پیروی می‌کنند. این اصل نشان می‌دهد که روانشناسان باید در فعالیت‌هایی مشارکت کنند که موجب تقویت پیروی اخلاقی و رفتار همکاران می‌شود.

خدمت به عنوان مربی یا مدرس، شرکت در نقد و بررسی همکاران و اشاره به نگرانی‌های اخلاقی یا رفتارهای نادرست نمونه‌هایی از چگونگی عملی شدن این اصل است. با این اصل همچنین روانشناسان تشویق می‌شوند که مقداری از وقت خود را برای پیشرفت جامعه صرف کنند.

اصل سوم : صداقت

روانشناسان در پژوهش و عمل، هرگز نباید سعی در فریب و ناسازگاری داشته باشند. در تحقیقات، فریب شامل نوعی داده سازی یا دستکاری نتایج برای رسیدن به نتایج مطلوب باشد. روانشناسان همچنین باید در عمل نیز در جهت شفافیت و صداقت تلاش کنند.

اصل چهارم: عدالت

روانشناسان تشخیص می دهند که انصاف و عدالت به همه افراد این حق را می دهد که به کمک های روانشناسی و با کیفیت برابر در فرآیندها، رویه ها و خدماتی که توسط روانشناسان انجام می شود، دسترسی داشته باشند و از آنها بهره مند شوند. روانشناسان قضاوت معقولی دارند و برای آن که اطمینان حاصل کنند، سوگیری های بالقوه آنها، مرزهای صلاحیت آنها و محدودیت های تخصص آنها منجر به اعمال ناعادلانه یا اغماض نمی شود، اقدامات احتیاطی را انجام می دهند.

اصل پنجم: احترام به حقوق و کرامت انسانها

روانشناسان باید به آبرو، حریم خصوصی، رازداری و تعیین سرنوشت مراجعین احترام بگذارند. روانشناسان از تفاوت‌های فرهنگی، فردی و نقشی، از جمله تفاوت‌های مبتنی بر سن، جنسیت، هویت جنسی، نژاد، قومیت، فرهنگ، ملیت، مذهب، گرایش جنسی، ناتوانی، زبان و وضعیت اجتماعی-اقتصادی آگاه هستند و به آن‌ها احترام می‌گذارند و این عوامل را هنگام کار با اعضای چنین گروه هایی مورد ملاحظه قرار می دهند و سعی می کنند بر اساس آن عوامل تأثیر سوگیری را در کار خود از بین ببرند و آگاهانه در فعالیت های دیگران شرکت نمی کنند یا بر اساس چنین پیش داوری هایی از آنها چشم پوشی می کنند.

استانداردهای اخلاقی

10 استاندارد موجود در مجموعه اصول اخلاقي ارائه شده توسط APA قوانين رفتاري قابل اجرا براي روانشناساني است که در محیط باليني و آکادميک کار مي کنند. این استاندارد‌ها به منظور کمک به هدایت رفتار روانشناسان در طیف وسیعی از حوزه‌ها و موقعیت‌ها می‌باشند. آنها در زمینه‌هایی مانند آموزش، درمان، تبلیغات، حفظ حریم خصوصی، تحقیق و انتشار کاربرد دارند.

حل مسائل اخلاقی

این استاندارد از اصول اخلاقی APA اطلاعاتی را در مورد آنچه روانشناسان باید برای برخورد و برطرف کردن موقعیت‌های اخلاقی که ممکن است در کارشان با آن روبرو شوند، ارائه می‌دهد. این راهکارها شامل مشاوره در مورد کارهایی است که محققان هنگام بد جلوه داده شدن کارشان باید انجام دهند و همچنین چه زمانی باید تخلفات اخلاقی را گزارش دهند.

صلاحیت

مهم است که روانشناسان در حوزه تخصص خود تمرین و کار کنند. روانشناسان هنگام معالجه با مراجع‌کننده یا کار با عموم، باید آنچه را که برای انجام کار آموخته‌اند و همچنین آنچه که برای انجام آنها آموزش دیده‌اند، روشن سازند.

این استاندارد تصریح می‌کند که در شرایط اضطراری، حرفه ای‌ها ممکن است خدماتی را ارائه دهند حتی اگر خارج از محدوده عملکردشان باشد تا از دسترسی به خدمات اطمینان حاصل کنند.

روابط انسانی

روانشناسان غالباً با تیمی‌ از دیگر متخصصان سلامت روان همکاری می‌کنند. این استاندارد از اصول اخلاقی برای راهنمایی روانشناسان در تعامل آنها با سایر متخصصان در این حوزه طراحی شده است. این استاندارد شامل دستورالعمل‌های مربوط به مقابله با آزار و اذیت جنسی، تبعیض، جلوگیری از آسیب در حین درمان و جلوگیری از روابط استثماری (مانند داشتن رابطه جنسی با یک دانش آموز یا زیرمجموعه خود) است.

حریم خصوصی و محرمانگی

این استاندارد وظیفه روانشناسان را در رابطه با حفظ محرمانه بودن اطلاعات بیماران بیان می‌کند. روانشناسان موظفند اقدامات احتیاط‌آمیز را برای حفظ اطلاعات مشتری انجام دهند. با این حال،APA همچنین خاطر نشان می‌کند که محدودیت‌هایی برای محرمانه بودن وجود دارد.

به عنوان مثال، روانشناسان برای مشورت با سایر متخصصان سلامت روان، باید اطلاعاتی را در مورد بیماران خود افشا کنند. در حالی که مواردی وجود دارد که اطلاعات در آنها تفکیک می‌شود، روانشناسان باید تلاش کنند که این کنجکاوی در مورد اطلاعات را در مورد حفظ حریم خصوصی و محرمانه به حداقل برسانند.

تبلیغات و سایر بیانیه‌های عمومی

روانشناسانی که خدمات خود را تبلیغ می‌کنند باید اطمینان حاصل کنند که آنها آموزش، تجربه و تخصص خود را به صورت دقیق بیان می‌کنند. آنها همچنین باید از بازاریابی فریبنده یا نادرست خودداری کنند. این امر همچنین در مورد نحوه تصویربرداری روانشناسان توسط رسانه‌ها هنگام ارائه تخصص یا نظر خود در مقاله‌ها، وبلاگ‌ها، کتاب‌ها یا برنامه‌های تلویزیونی صادق است.

روانشناسان هنگام حضور در کنفرانس‌ها یا برگزاری ورکشاپ‌ها باید اطمینان حاصل کنند که بروشورها و سایر مارد جهت تبلیغات برای این رویداد به طور دقیق آنچه را که این رویداد پوشش خواهد داد، به تصویر می‌کشند.

ثبت مدارک و هزینه‌ها

نگهداری از سوابق دقیق بخش مهمی ‌از کار روانشناس است، فرقی نمی‌کند که فرد در کار تحقیق باشد و یا کار با بیماران. سوابق بیمار شامل یادداشت‌های موردی و سایر ارزیابی‌های تشخیصی است که در دوره درمانی استفاده می‌شود.

از نظر تحقیق، ثبت سوابق شامل جزئیات نحوه انجام مطالعات و روش‌های استفاده شده است. این کار به محققان دیگر این امکان را می‌دهد تا تحقیق را ارزیابی کنند و اطمینان حاصل کنند که می‌توان مطالعات را همانندسازی کرد.

آموزش و پرورش

این استاندارد در زمانی که روانشناسان در حال تدریس یا آموزش دانشجویان هستند، بر انتظارات مربوط به رفتار متمرکز است. هنگام ایجاد دوره‌ها و برنامه‌هایی برای آموزش سایر روانشناسان و متخصصان سلامت روان، باید از تحقیقات مبتنی بر شواهد فعلی و دقیق استفاده شود. این استاندارد همچنین بیان می‌کند که اعضای هیات علمی ‌مجاز به ارائه خدمات روان درمانی به دانشجویان خود نیستند.

تحقیق و انتشار

این استاندارد در هنگام انجام تحقیقات و انتشار نتایج، به ملاحظات اخلاقی متمرکز است. به عنوان مثال، APA اظهار می‌دارد که روانشناسان باید از مؤسسه‌ای که تحقیق را انجام می‌دهد، مجوز دریافت کنند، اطلاعات مربوط به هدف مطالعه را به شرکت‌کنندگان ارائه کنند و شرکت‌کنندگان را در مورد خطرات احتمالی شرکت در تحقیق مطلع کنند.

ارزیابی

روانشناسان قبل از انجام ارزیابی‌ها باید رضایت آگاهانه کسب کنند. ارزیابی‌ها باید برای پشتیبانی از نظر حرفه ای روانشناس انجام شود، اما باید محدودیت‌های این ابزارها را نیز درک کرد. آنها همچنین باید برای اطمینان از حریم شخصی کسانی که ارزیابی‌هایی را انجام داده اند، قدم بردارند.

درمان این استاندارد انتظارات حرفه‌ای را در چارچوب ارائه درمان بیان می‌کند. مناطقی که مورد توجه قرار می‌گیرند شامل اهمیت کسب رضایت آگاهانه و توضیح روند درمان به مراجعان می‌باشد. محرمانه بودن، همچنین برخی از محدودیت‌های محرمانه بودن، مانند مواردی که مشتری برای خود یا دیگران خطر فوری ایجاد می‌کند، مورد توجه قرار می‌گیرد.

به حداقل رساندن آسیب، جلوگیری از روابط جنسی با بیمار و ادامه مراقبت و درمان از دیگر مواردی است که توسط این استاندارد مورد توجه قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال، اگر یک روانشناس بنا به دلایلی مجبور به توقف ارائه خدمات به بیمار شود، از روانشناسان انتظار می‌رود مشتری را برای تغییر آماده کرده و در جهت یافتن خدمات جایگزین به او کمک کنند.

اگر یک روانشناس در کدهای اخلاقی APA استانداردی را نقض کند، چه اتفاقی می‌افتد؟ پس از دریافت گزارشی از رفتار غیراخلاقی، ممکن است شکایات به دیگران اعم از هیئت‌های صدور مجوز حرفه ای کشوری ارجاع شود. انجمن‌های روانشناختی دولتی، گروه‌های حرفه ای، هیئت‌های صدور مجوز و سازمان‌های دولتی نیز ممکن است تصمیم به اعمال مجازات علیه روانشناس کنند.

همچنین افراد متضرر از تخلفات اخلاقی ممکن است در دادگاه‌های مدنی به دنبال خسارت مالی باشند. فعالیت غیرقانونی ممکن است در دادگاه‌های کیفری تحت پیگرد قانونی قرار گیرد. اگر این موضوع منجر به محکومیت مجرمانه شود، ممکن است اقدامات دیگری از جمله تعلیق یا اخراج از انجمن‌های روانشناختی کشوری و تعلیق یا از بین رفتن مجوز روانشناس را به عمل آید.

ملاحظات اخلاقی در روانشناسی

از آنجا که روانشناسان غالباً با موقعیتهای بسیار حساس یا ناپایدار سر و کار دارند، نگرانی‌های اخلاقی می‌توانند نقش بزرگی در زندگی حرفه ای داشته باشند.

مسائل کلیدی اخلاقی

رفاه مراجع: روانشناسان به دلیل نقشی که در خدمت به مردم دارند، غالباً با افرادی که به دلیل سن، ناتوانی، توانایی فکری و سایر نگرانی‌ها آسیب‌پذیر هستند همکاری می‌کنند. روانشناسان هنگام کار با این افراد باید همواره در جهت حفظ رفاه مراجع خود تلاش کنند.

رضایت آگاهانه: روانشناسان وظیفه ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات را در نقش خود به عنوان درمانگرها، محققان، مربیان و مشاوران دارند. وقتی مردم به عنوان مصرف کننده خدمات روانشناختی عمل می‌کنند، حق دارند بدانند که چه انتظاری باید داشته باشند.

در درمان، رضایت آگاهانه شامل توضیح خدمات ارائه شده، خطرات احتمالی و حق بیمار برای ترک درمان است. هنگام انجام تحقیق، رضایت آگاهانه شامل اطلاع‌رسانی به شرکت کنندگان در مورد خطرات احتمالی شرکت در تحقیق است.

محرمانه بودن: درمان مستلزم فراهم کردن محلی امن برای مراجعین است تا بدون ترس از به اشتراک گذاشتن این اطلاعات با دیگران یا علنی شدن، در مورد موضوعات بسیار شخصی صحبت کنند. با این وجود، گاهی ممکن است یک روانشناس نیاز به جزئیاتی از جمله هنگام مشورت با سایر متخصصان یا هنگام انتشار تحقیقات داشته باشد.

رهنمودهای اخلاقی مشخص می‌کند که چگونه و چه زمانی برخی از اطلاعات می‌توانند به اشتراک گذاشته شود و همچنین برخی از اقداماتی که روانشناسان برای محافظت از حریم خصوصی مراجع باید انجام دهند را مشخص می‌کند.

صلاحیت: آموزش، پرورش و تجربه روانشناسان نیز یک نگرانی مهم اخلاقی است. روانشناسان باید مهارت و دانش لازم را داشته باشند تا خدمات مورد نیاز مشتری را به درستی ارائه دهند. به عنوان مثال، اگر یک روانشناس در دوره معالجه نیاز به ارزیابی ویژه‌ای داشته باشد، باید درک خود را از تجویز و تفسیر آن تست خاص داشته و به مراجع ارائه دهد.

مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره حس زندگی بدلیل رعایت اصول اخلاقی در سال 1400 به عنوان برند برتر رضایتمندی مشتری مورد تجلیل قرار گرفت. روانشناسان و مشاوران این مرکز اصول اخلاق حرفه ای را سرلوحه کار خود قرار داده و معتقدند اخلاق از همه چیز بالاتر است.