اخلاق حرفه ای به مجموعه ای از قواعد و قوانین گفته می شود که با هدف رشد و توسعه شغل مورد نظر تدوین می شوند، این قواعد دارای یک رویکرد کلی که بیشتر جنبه عمومی دارد و یک رویکرد اختصاصی به شغل خاص می باشند و در همین راستا، اخلاق حرفه ای در روانشناسی و مشاوره شامل اصولی است که به حفظ صیانت از مراجعان و ایجاد اعتماد کمک می‌کند.
هدف از تدوین نظام نامه اخلاق حرفه ای در روان شناسی و مشاوره، حمایت از متخصصان، مراجعان و عموم مردم جامعه است و قرار است به عنوان راهنما برای الهام بخشی به روانشناسان در کار خود، چه در بهداشت روان، چه در تحقیقات و چه در تجارت، کمک کنند.
نظام نامه اخلاق حرفه ای همه فعالیت های حرفه ای روان شناس و مشاور را اعم از؛ روان درمانی، مشاوره کلینیکی، سازمانی و مدرسه، سنجش و ارزیابی، تحقیق و توسعه، آموزش و تدریس، مداخله اجتماعی، فعالیت های قانونی،برنامه ریزی، تدوین طرح، فعالیت های اینترنتی و … را شامل می شود و نکته قابل توجه این است که؛
عدم آگاهی یا سوء برداشت از ضوابط اخلاقی به خود خود،
دفاعی برای رفتار غیر اخلاقی محسوب نمی شود ….
نظام نامه اخلاق حرفه ای دارای دو جزء اساسی است؛
الف- اصول عمومی (روانشناسان و مشاوران باید از آنها حمایت کنند برای کمک به ترویج اخلاق و انسایت).
ب- استانداردهای و ضوابط اخلاق حرفه ای (روانشناسان و مشاوران باید آنها را اجراء کنند).
اصول عمومی که در نظام نامه اخلاق حرفه ای بعنوان اصول کلی و ارزش های فراگیر اخلاقی و انسانی که زیر بنای استانداردها و ضوابط اخلاق حرفه ای است تعریف می شوند انتظار می رود که روانشناسان و مشاوران در کلیه رفتارهای خود همواره آنها را مد نظر داشته باشند و برای رعایت آنها تلاش کنند به 5 دسته کلی تقسیم می شوند.
1- نیکوکاری و عدم آسیب رسانی
تلاش در جهت حمایت از حقوق و رفاه کسانی که مخاطب فعالیت حرفه‌ای روانشناسان هستند (این مخاطبان شامل مراجعین انسانی، حیواناتی مورد استفاده در تحقیق و پژوهش وهمچنین هرکس دیگری که با آنها در تعامل حرفه‌ای قرار بگیرد).
این اصل روانشناسان را به تلاش برای از بین بردن تعصبات، وابستگی‌ها و پیش داوری‌هایی ترغیب می‌کند که ممکن است روی کار و فعالیت آنها تأثیر بگذارد.
2- وفاداری و مسئولیت پذیری
روانشناسان علاوه بر مسئولیت پذیری در مورد اعمال و رفتار خود باید خود را در قبال سایر همکاران مسئول بدانند مانند به اشتراک گذاشتن دانش، نقد و بررسی عملکرد همکاران و …
با این اصل همچنین روانشناسان تشویق می‌شوند که مقداری از وقت خود را برای پیشرفت جامعه اختصاص دهند.
3- صداقت
روانشناسان در پژوهش و عمل، هرگز نباید سعی در فریب دیگران داشته باشند. مثلاً دستکاری نتایج پژوهش ها برای رسیدن به نتایج مطلوب
4- عدالت
عدالت به معنای وسیع آن یعنی منصفانه و بی‌طرف حرف زدن و رفتار کردن، این اصل بیان می‌کند که مردم حق دارند به پیشرفت‌هایی که در زمینه روانشناسی صورت گرفته است، دسترسی داشته و از آن بهره مند شوند.
روانشناسان و مشاوران باید با مردم به طور یکسان رفتار کنند و همچنین باید همیشه در حوزه تخصص خود یادگیری داشته و فعالیت کنند و همچنین از سطح شایستگی و محدودیت‌های خودشان آگاه باشند.
5- احترام به شان و حقوق مردم
ب؛ استانداردها و ضوابط اخلاق حرفه ای مجموعه ای از مقررات و ضوابط اخلاقی هستند که با تمرکز بر رفتارهای خاص حرفه ای، روان شناسان و مشاوران را ملزم به انجام رفتار یا رفتارهای معین و یا اجتناب از رفتار یا رفتارهای خاص می کنند.
این استانداردها در 10 دسته کلی قرار داده می شوند؛
1- حل مسائل اخلاقی
این کد اخلاقی شامل عدم سوء استفاده از خدمات روانشناسی، رفع تعارض بین اخلاقیات، قانون و مراجع قانونی رفع تعارض بین اخلاقیات و تقاضای سازمانی، تذکر تخلفات اخلاقی به همکاران، گزارش تخلفات اخلاقی آسیب رسان، همکاری با کمیته های بدوی تخلفات و برخی اقدامات دیگر است.
2- صلاحیت
صلاحیت برای روانشناس ومشاوره بعنوان مولفه ای از نظام نامه اخلاق حرفه ای به رفتارهایی مانند رعایت مرزهای صلاحیت، آشنایی با قوانین قضایی و اجرائی در صورت وجود نقش قانونی، ارائه خدمات در فوریت ها، حفظ صلاحیت، رفع تعارضات و مشکلات شخصی یا تعویق و خاتمه درمان اشاره دارد.
3- ارتباطات انسانی
عدم تبعیض بین مراجعین، عدم مزاحمت کلامی و رفتاری جنسی، عدم برقراری روابط چندگانه، تعارض بین علایق، عدم سوء استفاده از روابط، همکاری معقول، شفاف و تعریف شده با سایر همکاران، کسب موافقت آگاهانه مراجع یا ولی و ثبت آن، خدمات به سازمان ها نباید باعث عدم رازداری شود و نظام نامه باید قبل از شروع همکاری به صورت شفاف بیان گردد.
4- حریم شخصی و رازداری
حفظ اطلاعات مراجع، صحبت با مراجع در مورد محدودیت های رازداری در شروع جلسات، عدم ضبط صوت و تصویر، استفاده اطلاعات کسب شده صرفا برای اهداف درمان موضوع رابطه، حفط هویت مراجع هنگام مشورت با همکاران، عدم فاش کردن هویت مراجعان در محافل، جلسات درمان، پژوهش ها یا سخنرانی ها.
5- تبلیغات و سایر اظهارات عمومی
روان شناس و مشاور موظف است از تبلیغات و اظهارات نادرست در هر فعالیتی مرتبط با حیطه فعالیت خود پرهیز نماید و همچنین روانشناس و مشاور مجاز نمی باشد برای پیشبرد کار خود و تبلیغات از مراجعین درخواست توصیه نامه داشته باشد و عدم درخواست شخصی باید در تمام طول درمان و پس از آن به عنوان یک ارزش مد نظر قرار داده شود.
6- نگهداری اطلاعات ثبت شده و حق الزحمه ها
روان شناس و مشاور باید صرفاً اطلاعاتی را از مراجعین ثبت کند که برای فرایند درمان نیاز باشند و نباید اطلاعات اضافی و غیر ضروری دریافت کند.
عدم افشای اطلاعات افراد یکی از وظایف اصلی روان شناس و مشاور می باشد که باید در تمام فرایند درمان به عنوان یک ارزش به آن نگریسته شود.
همچنین روان شناس ومشاور موظف است در مورد حق الزحمه ها و توافقات مالی به صورت شفاف با مراجع صحبت نماید .
7- آموزش و کارآموزی؛
روان شناس ومشاور باید در تمام فعالیت های طراحی و برنامه ریزی آموزشی دقت لازم را بعمل آورده و نسبت به افشای اطلاعات دانشجویان کاملاً مقید و حساس باشد. روان شناس و مشاور حق برقراری رابطه جنسی با دانشجویان و کارورزان خود را در هیچ مرحله ای فرایند آموزش و کارورزی ندارد.
8- پژوهش و انتشار؛
رعایت اخلاق حرفه ای در پژوهش و انتشار مقالات و تالیف کتب یک استاندارد است که باید توسط روان شناس و مشاور رعایت شود. همچنین ارائه اطلاعات دقیق در مورد طرح پژوهشی قبل از شروع، اخذ موافقت آگاهانه، رازداری، دادن انگیزه صادقانه برای مشارکت در پژوهش و عدم فریبکاری از ملزومات اخلاق حرفه ای است که باید توسط روان شناس و مشاور رعایت شود.
9- سنجش؛
روان شناس و مشاور موظف است در فعالیت مربوط به سنجش و ارزیابی از ابزار مناسب و متناسب استفاده کند، از سنجش شوندگان موافقت آگاهانه اخذ نماید و از ابزار دارای روایی و پایایی کافی استفاده کند .
10- درمان؛ روان شناس و مشاور باید قبل از شروع درمان، موافقت آگاهانه در مورد ماهیت و دوره قابل پیش بینی درمان را از مراجع یا قیم قانونی او دریافت کنند.
همچنین در مورد الزحمه ها، شرایط ورود شخص ثالث به درمان در صورت لزوم، بیان محدودیت های رازداری، کسب موافقت آگاهانه در صورت کارآموز بودن درمانگر، تعیین نقش افراد در زوج و خانواده درمانی و تعیین نقش و محدودیت های رازداری در گروه درمانی باید با مراجع به صورت واضح و شفاف صحبت کند.
مشاور و روان شناس نباید با مراجع، بستگان و همراهان مراجع وارد رابطه جنسی شود و همچنین ازمشاوره با فردی که قبلا با او رابطه جنسی داشته است ممانعت بعمل آورد و تمامی شرایط و استاندارد ها در مورد قطع یا پایان درمان بعمل آورد.
روان شناس و مشاور خوب کسی است که پایبند به اصول و استانداردهای اخلاقی باشد و در تمام مراحل کار خود این نظام نامه را رعایت کند.
ما در حس زندگی اصول اخلاق حرفه ای را سرلوحه فعالیت های خود قرار داده ایم و خود را پایبند به اخلاق و انسانیت میدانیم.
با ما تماس بگیرید. 09901813006