چگونه و چرا باید جرات مندانه رفتار کرد؟
رفتار جرأت‌مندانه چیست و در صورتیکه فرد این رفتار را نیاموزد چه مشکلاتی برای فرد ایجاد می‌کند؟ و اگر این رفتار را بیاموزد چه سود یا منفعتی برای او خواهد داشت؟
به عنوان مثال دوست شما تلفن می زند و از شما می خواهد ماشینتان را برای فردا به او قرض دهید در حالیکه شما به همسرتان قول داده اید او را با ماشین به مسافرت بیرون از شهر ببرید، چگونه رفتار می کنید؟
رفتار جرات مندانه در واقع به شما این امکان را می دهد بدون ناراحت کردن دیگران و سرزنش کردن خود مناسب ترین رفتار را در مقابل درخواست دیگران انجام دهید، و در حالیکه حقوق خود را در نظر می گیرید به شیوه مستقیم، صادقانه و مناسب افکار و احساسات خود را بیان کنید.
برای انجام رفتار جرات مندانه باید رفتار خود را طی سه مرحله انجام دهید:
مرحله اول – پیش از اعلام موضع: ابتدا از موضع خود مطمئن شوید، یعنی مشخص کنید که می‌خواهید بگویید بله یا خیر. اگر مطمئن نیستید، بگویی که برای پاسخ دادن باید کمی فکر کنید.
مرحله دوم – اعلام موضع با جمله سه بخشی:
الف- بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: این بخش که با کلمه «من» شروع می‌شود فضا را دوستانه می‌کند و از پرخاشگرانه بودن جمله‌تان جلوگیری می‌کند. همچنین طرف مقابل معمولاً می‌فهمدکه شما علت درخواست و مشکل او را درک کرده‌اید.
مثال: من می‌دونم که تو ماشین من رو لازم داری و شرایط تو را درک می کنم.
ب- بخش استدلالی: در این بخش دلیل یا دلایل تصمیم خودمان را اعلام می‌کنیم. این دلایل باید تا حد ممکن کوتاه، واضح و روشن باشند. یادتان باشد آوردن دلیل اضافی به ضرر خودتان تمام می‌شود.
مثال: تصمیم گرفتهام ماشین خود را به کسی قرض ندهم / یا / چون به همسرم قول داده ام آخر هفته او را مسافرت بیرون از شهر ببرم خودم به ماشین احتیاج دارم.
ج- بخش قاطع اعلام تصمیم: خیلی‌ها به این بخش نمی‌رسند. در این بخش ما تصمیم‌مان را بدون تعارف اعلام می‌کنیم:
مثال:برایم مقدور نیست ماشین را به شما امانت بدهم و ماشینم رانمی دهم.
مرحله سوم – اعلام موضع در شرایط خاص: اگر طرف مقابل، خیلی سمج بود می‌توانید از تکنیک‌های زیر استفاده کنید.
– سی دی خش‌دار
– قاطعیت پیش‌رونده
– خلع سلاح
– خود را به خنگی زدن
– عوض کردن موضوع صحبت
- سی دی خش دار: در این تکنیک که به آن «صفحه خط افتاده» هم می‌گویند ما دقیقاً مثل یک سی‌دی آسیب دیده مرتب یک جمله را بی‌کم و زیاد تکرار می‌کنیم. شما یک سی‌دی خش‌دار هستید که هیچ استدلالی را نمی‌شنوید. زبان بدن شما باید قاطعانه و بدون تغییر باشد.
- قاطعیت پیش‌رونده: شما می‌توانید از یک جمله سه بخشی محترمانه شروع کنید و در صورت ادامه، مرتب زبان بدن و لحن و محتوای جمله‌تان را قاطعانه‌تر کنید و اگر جواب نداد محیط را ترک کنید. این تکنیک برای ایستادگی در مقابل دعوت به سیگار و مواد مخدر توصیه می‌شود.
- خلع سلاح:همانطور که گفتیم افراد پرخاشگر با برچسب زدن و جریحه‌دار کردن احساساتتان می‌خواهند به هدفشان برسند. شما بعد از به کار بردن جمله سه بخشی در مقابل این افراد معمولاً می‌شنوید: «خیلی خودخواهی».
بهترین راه در مقابل این افراد این است که بگویید (اگه این کار خودخواهی محسوب میشه، آره من خود خواهم) و او سلاحش را از دست داده است. البته یادتان باشد حتماً مطمئن شوید طرف می‌خواهد سوء استفاده کند.
- عوض کردن موضوع صحبت: وقتی شما با چندبار گفتن جمله سه بخشی نتیجه نگرفتید موضوع صحبت را عوض کنید.
برای اینکه بتوانید رفتار قاطعانه تر و جرات ورزانه تری داشته باشید می توانید رفتارهای زیر را انجام دهید:
- به چهره طرف مقابل نگاه کنید.
- ارتباط چشمی داشته باشید.
- در عین حال که خوشرو هستید ولی حالات چهره‌ای جدی داشته باشید.
- آرام ولی محکم صحبت کنید.
- عبارات خود را با “من” شروع کنید.
نکته : توجه داشته باشید که رفتار قاطعانه و جرات مندانه معادل با پرخاشگری نیست، پرخاشگری رفتاری است که به قصد صدمه روحی یا جسمی به طرف مقابل انجام می شود، معمولا به شیوه خصمانه است و با توهین و تحقیر طرف مقابل بدون در نظر گرفتن حقوق دیگران انجام می شود اما رفتار جرات مندانه رفتاری است که با احترام اجتماعی همراه است و ضمن رعایت حقوق دیگران سعی می شود خواسته های خود را مطرح کرده و مانع تجاوز دیگران به حریم شخصی فرد می شود و فرد در عین رعایت احترام، به خواسته طرف مقابل تن نمی دهد.